Sobota. Dzień, w którym wszystkie wypieki świąteczne dawno już odpoczywają na blacie lub w lodówce, w najgorszym wypadku te ostatnie wykonywane są w pośpiechu. W tym roku prawdopodobnie nawet bez żadnego popłochu, ale mniejsza z tym. Rzecz w tym, że przepisy na pewno już dawno są wybrane i zaplanowane, a co ja robię? Dodaję propozycję ciasta na wielkanocny stół, właściwie w ostatniej chwili. Na swoje usprawiedliwienie dodam, że w jego skład wchodzą produkty, które zwykle zakupuje się do pieczenia czegokolwiek wielkanocnego (czyli jajka), czegokolwiek na bogato (czyli masło) oraz nieco odświętnego (czyli twaróg) – więc może trafię w gusta spóźnialskich. Ponadto, ciasto to sprawdzi się w każdych warunkach, nawet już po świętach.

Przepis na chleb wielkanocny znalazłam w kulinarnej kolumnie „Wariacje z pisanką”, autorstwa Marii Lemnis i Henryka Vitry (czyli piszącego pod pseudonimem Tadeusza Żakieja), publikowanej w pismie „Ty i Ja” w kwietniu 1972 roku. Zawarte w niej receptury dotyczą dań ówcześnie mniej znanych i bardziej oryginalnych niż te tradycyjne, a jednocześnie nawiązujące do kuchni staropolskiej.

Wiele świąt, obchodzonych do dziś ogromnie uroczyście, straciło od dawna swój „duchowy” charakter, przeradzając się w swoiste festiwale kulinarne. Są to przede wszystkim Boże Narodzenie oraz Wielkanoc. Te święta zaczynają się przeważnie w kuchni, a kończą przy syto, najczęściej nazbyt suto zastawionym stole. Ale dzięki nim zachowały się jeszcze echa tradycyjnej kuchni staropolskiej, tradycje kiszonego barszczu, uszek, bigosu, szynki, karpia „po polsku”, mazurków, staroświeckich tortów i babek. 

O tych najbardziej tradycyjnych, staropolskich specjałach pisaliśmy wielokrotnie. Sądzimy jednak, że oprócz tradycyjnych potraw można i należy wprowadzać od czasu do czasu pewne innowacje i warianty. Niech i u nas będzie po polsku suto i świątecznie, lecz nie tak samo i nie to samo, co u znajomych i przyjaciół. 

I do tego też zachęcam. Chociaż ostatnio zdecydowanie lepiej wychodzi mi mieszanie alkoholów niż ich ograniczanie. Oczywiście muszę się także przyznać, że święta zwykle są dla mnie rodzajem „festiwalu kulinarnego” – ale w końcu każdy pretekst do upieczenia nadprogramowego serniczka i zjedzenia fnezyjnej kiełbaski jest dobry, prawda?

Jeśli udało Wam się kupić z odpowiednim wyprzedzeniem twaróg i masło, z którym nadal nie wiecie co zrobić, to zachęcam do wypróbowania przepisu na poniższy chlebek – może zamiast tradycyjnej babki? Jest to słodkie ciasto z mąki ziemniaczanej i twarogu, w formie bochenka, z dużą ilością rodzynek i migdałów. W oryginalnym przepisie czas pieczenia określony jest na 65-75 minut, ja piekłam go niecałą godzinę, a i tak wyszedł mocno wypieczony. Ponadto posiekałam migdały, zamiast mielenia. Można również masę przełożyć do podłużnej formy, ponieważ ma tendencję do rozłażenia się w trakcie pieczenia. Ciasto jest bardzo delikatne oraz lekko się kruszy, ale jest jednocześnie i sypkie, i wilgotne. Gdy po jakimś czasie od upieczenia trochę przeschnie, kromki świetnie nadają się do wykonania z nich słodkich maślanych tostów. Idealne na śniadanie.

Pod koniec chlebek smarowany jest sporą ilością masła i posypywany równie bogato cukrem pudrem, co pozwala na długie zachowanie świeżości. W tym momencie zwykle pisze się coś w rodzaju, że „ciasto i tak nie przetrwa tyle czasu, bo zostanie szybko zjedzone”. Więc tak, zgadza się, ciasto zniknie ze stołu w tempie ekspresowym.